Οι απαντήσεις για Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Προσανατολισμού

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Α. ∆Ι∆ΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια Β1,5-7, B6, 9-10
A.1. α. Λάθος ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει
Λάθος: ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν, ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται. Με την αντίθεση «χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν» αποδεικνύεται πως η φρόνηση άλλοτε γίνεται χρήσιμη κι ωφέλιμη κι άλλοτε άχρηστη και βλαβερή.
Σωστό: οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. Ἦ γάρ; Ναί. Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς. Η ψυχή μέσω της παιδείας μεταστρέφεται προς την κατεύθυνση του Αγαθού.
β . Η αντωνυμία «σφεῖς» αναφέρεται στους επαγγελματίες της εκπαίδευσης : «τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην».
Η αντωνυμία «ᾧ» αναφέρεται στην λέξη «τὸ ὄργανον»
Β. 1. Για τον Σωκράτη, στην ψυχή του ανθρώπου ενυπάρχει η δυνατότητα της μάθησης και μαζί το κατάλληλο όργανο για την μάθηση. Χρησιμοποιεί μια παρομοίωση για να κάνει κατανοητή τη θέση του. Λέει πως όπως ένα μάτι ( όργανο) στρέφεται από το σκοτάδι στο φως , έτσι και η ψυχή με «τὸ ὄργανον» στρέφεται από τον μεταβαλλόμενο εμπειρικό και αισθητό κόσμο προς το αληθινά υπαρκτό «τὸ ὂν» μέχρι να φτάσει στην πιο φωτεινή βαθμίδα του όντος «τὸ φανότατον» δηλαδή την Ιδέα του Αγαθού. Το όν είναι το υπαρκτό, αυτό που πραγματικά υπάρχει. Για τον Πλάτωνα αυτό που πραγματικά υπάρχει είναι οι Ιδέες και όχι τα αισθητά. Άλλωστε η αναζήτηση του αληθινά υπαρκτού απετέλεσε για τη φιλοσοφία μέγα ερώτημα, το λεγόμενο οντολογικό ερώτημα.
Η παιδεία επομένως είναι η τέχνη που θα βοηθήσει την ψυχή στην μεταστροφή της από τον κόσμο των αισθητών όντων στον κόσμο των Ιδεών, ώστε να καταφέρει να θεαθεί τις Ιδέες και την Ιδέα του Αγαθού. Ο όρος περιαγωγή σημαίνει μεταστροφή. Η λέξη έχει φιλοσοφική βαρύτητα, γιατί δείχνει πως η γνώση και η παιδεία καθώς στρέφεται στον κόσμο πρέπει να έχει καθολικό χαρακτήρα και να μην περιορίζεται σε μια οπτική γωνία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η χρήση του δεοντολογικού ρηματικού επιθέτου «περιακτέον», το οποίο όμως δεν προτρέπει απλώς σε μια ευρύτερη θέαση αλλά αποβλέπει σε μια μεταστροφή της ψυχής από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών. Πρόκειται για μια στροφή όλης της ύπαρξης στον ήλιο , στο Αγαθόν- για μια επώδυνη πορεία. Ο Πλάτων θα ονομάσει την άνοδο της ψυχής προς το όντως Ον, μεταστροφή/ επιστροφή της ψυχής.
Β. 2. Ο Σωκράτης προσπαθεί να ορίσει την έννοια της παιδείας. Ξεκινά αρχικά λέγοντας τι δεν είναι παιδεία, τονίζοντας ότι η παιδεία δεν είναι τέτοια που την ορίζουν όσοι την έχουν ως επάγγελμα. Οι «επαγγελόμενοι» δηλαδή ισχυρίζονται πως στην ψυχή δεν υπάρχει γνώση και πως αυτή την αποκτά ο άνθρωπος μέσω της μάθησης. Αυτοί δηλαδή εμφυτεύουν – κατά κάποιον τρόπο- την γνώση στις ψυχές των μαθητών τους. Για να κάνει πιο αισθητή την άποψή του χρησιμοποιεί μια παρομοίωση: οι επαγγελματίες της παιδείας ισχυρίζονται πως φυτεύουν μέσα στην ψυχή των μαθητών τους την παιδεία σαν να μπορούν να εμφυτεύσουν την όραση στα μάτια ενός τυφλού. Ο Σωκράτης με την παρομοίωση αυτή δείχνει πως όσο αδύνατον είναι να «εμφυτεύσει» κανείς την όραση στα μάτια ενός τυφλού, τόσο αδύνατο είναι επίσης να βάλει κανείς την παιδεία στην ψυχή κάποιου ανθρώπου. Βέβαια, στο σημείο αυτό υπάρχει ένας δριμύς υπαινιγμός για τους σοφιστές που είχαν την μόρφωση ως επάγγελμά τους έναντι βέβαια αδρής αμοιβής. Την ενίσχυση της θέση του ο Σωκράτης επιτυγχάνει μέσω της επανάληψης της πρόθεσης εν (μέσα) 4 φορές: ἐνούσης, ἐν τῇ ψυχῇ, ἐντιθέναι, ἐντιθέντες. Με την επανάληψη ενισχύει τη θέση του ότι είανι αδύνατον να βάλει κάποιος μέσα στην ψυχή ενός άλλου ανθρώπου τη γνώση.
Β. 3. 1-α, 2-γ, 3-β, 4-β, 5- γ
Β. 4. α . φανόν – φάσμα, ανασχέσθαι – ανακωχή, περιακτεόν – άξονας, τετραμμένω- ανατροπή, εντιθέντες – παρακαταθήκη, απόλλυσι απώλεια.
Β. 4. β . Κατά την Παλαιά Διαθήκη ο Θεός είχε υποσχεθεί στους Ιουδαίους τη Γη της Επαγγελίας.
Γνωστή εταιρεία που δραστηριοποιείται στην έρευνα ζητά επιστημονικούς συνεργάτες.
Β. 5. Στο κείμενο του Παπανούτσου παρουσιάζονται οι απόψεις του Δελμούζου για το σκοπό της παιδείας οι οποίες παρουσιάζουν πολλές αναλογίες με τις πλατωνικές απόψεις. Ο Δελμούζος αναφέρει ως σκοπό της παιδείας το να υπηρετήσει και να κάνει καλύτερη τη ζωή του ανθρώπου. Ανάλογη είναι και η άποψη του Πλάτωνα ότι η παιδεία μπορεί να στρέψει την ψυχή του ανθρώπου από το σκοτεινό τόπο των αισθητών σε ό, τι είναι αληθινά υπαρκτό δηλαδή το Ον, και το πιο κατάφωτο Ον δηλαδή το Αγαθό. Επομένως σύμφωνα και με τον Πλάτωνα η παιδεία μπορεί να κάνει τη ζωή του ανθρώπου καλύτερη αφού την στρέφει σε ό, τι πραγματικά αξίζει. Παράλληλα και ο Πλάτων και ο Δελμούζος διατυπώνουν την άποψη ότι η παιδεία είναι αποτέλεσμα άσκησης και εθισμού. Ο μεν Πλάτων ισχυρίζεται ότι οι αρετές ενώ δεν υπήρχαν πρωτύτερα στην ψυχή, ύστερα εμφυτεύονται σε αυτήν με τον εθισμό και την άσκηση (τῷ ὄντι γὰρ οὐκ ἐνοῦσαι πρότερον ὕστερον ἐμποιεῖσθαι ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν ), ο δε Δελμούζος τονίζει: «Η ψυχική όμως καλλιέργεια και η ελευθερία δεν έρχονται έτοιμα απ’ έξω, παρά είναι καρπός που ωριμάζει μέσα μας ολοένα και περισσότερο με αδιάκοπη ατομική προσπάθεια».
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ξενοφών, Πόροι V, 11-13,
Εάν με ρωτήσει κανείς: υποστηρίζεις ότι πρέπει να έχουμε ειρήνη και όταν κάποιος αδικεί την πόλη μας; Στην ερώτηση αυτή θα απαντήσω αρνητικά. Αλλά μάλλον υποστηρίζω ότι πολύ γρήγορα θα εκδικηθούμε αυτούς που αδικούν την πόλη μας αν δεν δώσουμε αφορμή σε κανέναν να αδικεί. Γιατί τότε δεν θα έχουν κανένα σύμμαχο.
Γ. 2.
Σύμφωνα με το αδίδακτο κείμενο η ειρήνη επιφέρει πολλά πλεονεκτήματα στους ανθρώπους καθώς επιτρέπει την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία. Η ειρήνη είναι πιο επικερδής από τον πόλεμο, καθώς κατά την περίοδο της ειρήνης χρήματα έρχονται στην πόλη, κυρίως μέσω του εμπορίου – όπως προκύπτει από την αναφορά του Ξενοφώντος ότι με την ειρήνη στην θάλασσα χρήματα μπαίνουν στην πόλη, εννοώντας προφανώς την ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου. Παράλληλα, τα χρήματα που κερδίζονται την περίοδο της ειρήνης ι πολίτες έχουν την ελευθερία και την άνεση να τα ξοδέψουν όπως θέλουν. Αντίθετα, κατά την περίοδο του πολέμου από τη μια παύουν να υπάρχουν έσοδα για την πόλη, αφού σταματούν οι εμπορικές και άλλες οικονομικές δραστηριότητες και από την άλλη όλα τα χρήματα που έχει συγκεντρώσει η πόλη δαπανώνται για τις ανάγκες του πολέμου.
Γ. 3. α . ἐκλιπούσας: ἐξέλειπες , εἰσελθούσας: εἰσῄεις, εἰσῄεισθα (εἰσήρχου), καταδαπανηθείσας: κατεδαπανῶ
Γ. 3. β .
μᾶλλον: μάλα μάλιστα
θᾶττον: ταχέως (ταχύ, τάχα) τάχιστα
Γ. 3. γ .
τις: τισί(ν), προσόδους: αἱ πρόσοδοι, πολίταις: (ὦ) πολῖτα
Γ4.α.
ἤ είρήνην: β΄ όρος σύγκρισης που εκφέρεται: ἤ + ομοιόπτωτα με τον α’ όρο (πόλεμον) μέσω του συγκριτικού τύπου: κερδαλεώτερον. Επομένως, λειτουργεί ως Υποκείμενο του απαρεμφάτου «εἶναι»
ταῦτα: Υποκείμενο του ρήματος «ἄν κριθείη» (αττική σύνταξη)
τῶν προσόδων: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός ως γενική διαιρετική στο «πολλάς» .
ἄγειν: ονοματικό άναρθρο τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα «χρή».
β. ἀνενεχθέντα: κατηγορηματική μετοχή ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο αντικείμενο «χρήματα» του γνωστικού ρήματος «εὑρήσει».
γ. «πῶς ἄν ἄμεινον ταῦτα κριθείη»:
Δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας, κρίσεως. Έχει ρόλο αντικειμένου στο ρήμα αγνοίας «οὐκ οἶδα».
«ὡς χρή καί πρός τοῦτον είρήνην ἄγειν»:
Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση κρίσεως. Έχει ρόλο αντικειμένου στο λεκτικό ρήμα «λέγεις».