Μεγάλο αφιέρωμα του BBC στην αρχαία Τενέα!

Ο πιο έγκυρος δημοσιογραφικός οργανισμός της Βρετανίας δημοσιεύει εκτενές άρθρο για την ανακάλυψη της αρχαιοελληνικής πόλης – Διθύραμβοι για την επιμονή της προϊσταμένης στην ανασκαφή, αρχαιολόγου Ελένης Κόρκα

«Σύμφωνα με το μύθο» γράφει, βαθιά εντυπωσιασμένη, η δημοσιογράφος Jessica Bateman, «η πόλη της Τενέας ιδρύθηκε από τους Τρώες, κατά προσέγγιση στη χρονική περίοδο του 1.100 πΧ. Την έχτισαν αιχμάλωτοι πολέμου. Επελέγη το συγκεκριμένο σημείο, διότι ήταν πάνω στο δρόμο μεταξύ Κορίνθου και Μυκηνών. Σύμφωνα με το μύθο, στην Τενέα ανατράφηκε ο Οιδίποδας, αφ’ ότου είχε εκδιωχθεί από τη Θήβα ως βρέφος. Η Τενέα ήταν ήταν μία από τις πιο μεγάλες και τις πλέον οικονομικά ισχυρές πόλεις στην περιοχή της Κορινθίας κατά την αρχαιότητα. Ωστόσο, έως πρόσφατα κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πού ακριβώς βρισκόταν -ή γιατί χάθηκε από προσώπου γης».

Όπως γράφει η Bateman στην ταξιδιωτική ενότητα του bbc.com, η αναζήτηση της Τενέας ξεκίνησε το 1984. Κάποιοι ντόπιοι αγρότες προσπαθούσαν να ανοίξουν ένα αρδευτικό κανάλι. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, σκάβοντας το έδαφος, βρήκαν μια σαρκοφάγο, σπασμένη στα δύο. Απευθύνθηκαν αμέσως στην αρχαιολογική υπηρεσία και ανέφεραν το συμβάν στην, νεαρή τότε αρχαιολόγο, την Ελληνοαμερικανίδα Ελένη Κόρκα, η οποία διένυε μόλις το πέμπτο έτος της στην υπηρεσία.

«Μόλις είδα τη σαρκοφάγο, κατάλαβα ότι είχαμε να κάνουμε με κάτι μοναδικό» περιέγραψε η Κόρκα στην Bateman ανακαλώντας την κρίσιμη εκείνη στιγμή που ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με μια έρευνα που θα γινόταν για εκείνην έργο ζωής. «Μερικές φορές ένα εύρημα συνδέεται με έναν συγκεκριμένο άνθρωπο. Είναι κάτι που εξελίσσεται σχεδόν σε επίπεδο πνευματισμού» εξηγεί η Ελένη Κόρκα, προσπαθώντας να εξηγήσει το γιατί αφοσιώθηκε στον εντοπισμό και την αποκάλυψη της Τενέας.

Η σαρκοφάγος που βρήκαν οι αγρότες είχε το σχήμα αμφορέα, διακοσμημένου με λέοντες. Περιείχε έναν σκελετό μαζί με προσφορές στον νεκρό. «Δεν έχουμε βρει ποτέ κάτι που να μοιάζει με αυτό ως προς τον ζωγραφικό διάκοσμο, εξάλλου δεν γνωρίζαμε το πώς θα μπορούσαν να μοιάζουν έργα της αρχαϊκής ζωγραφικής τέχνης. Η σαρκοφάγος ήταν το μοναδικό δείγμα από την αρχαϊκή περίοδο» λέει η δρ Κόρκα.

Η ίδια όμως επισημαίνει στη δημοσιογράφο του BBC ότι ναι μεν οι αρχαιολόγοι δεν είχαν ιδέα πού βρισκόταν η Τενέα, οι αρχαιοκάπηλοι όμως είχαν προηγηθεί. Αγόραζαν οποιοδήποτε θραύσμα αρχαιότητας έβρισκαν οι αγρότες και είχαν δικτυωθεί εγκαίρως στην περιοχή. Εν τω μεταξύ, η αρχαιολογική υπηρεσία δεν έδινε άδεια ανασκαφής και η Ελένη Κόρκα πάσχιζε να προστατεύσει τη θαμμένη πόλη όπως μπορούσε. Το 2010 κατάφερε να ματαιώσει την παράνομη πώληση δύο αγαλμάτων και, τελικά, το 2013 έλαβε την πολυπόθητη άδεια να διενεργήσει αρχαιολογική έρευνα για την Τενέα.

Στη συνέχεια του μακροσκελούς άρθρου, η συντάκτρια διηγείται την εμπειρία της από την περιήγηση στα γύρω χωριά, όπως το Χιλιομόδι. Εκεί η Ελένη Κόρκα, μαζί με τους στενούς συνεργάτες της, τον Κωνσταντίνο Λαγό και τον πασίγνωστο Ιταλό Antonio Corso, μια παγκόσμια αυθεντία στην αρχαιοελληνική γλυπτική, προσπάθησαν να εισάγουν την Jessica Bateman στον ελληνικό μικρόκοσμο. Εξέθεσαν τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες κάθε είδους που αντιμετώπισαν, αλλά και τον απίθανο πλούτο των ευρημάτων: Σαρκοφάγοι, τμήματα αγαλμάτων και δεκάδες νομίσματα αναδύονταν από το έδαφος, σε πείσμα, θα έλεγε κανείς, της έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης.

Παρ’ όλα αυτά, η επίσκεψη στην αρχαία Τενέα αποτυπώνεται σαν μια συγκλονιστική εμπειρία. Ιδιαίτερα αφότου η Bateman πληροφορήθηκε ότι πρόκειται για έναν αναλογικά τεράστιο οικισμό, όπου διέμεναν περί τους 100.000 άνθρωποι. Η πλούσια Τενέα διέθετε ακμάζοντα πολιτισμό, με θέατρα, λατρευτικούς χώρους και μια «αγορά», όπου οι πολίτες συναθροίζονταν.

Γιαυτό και ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια είναι γιατί και πως εξαφανίστηκε η Τενέα. Πρόκειται για έναν αναλογικά τεράστιο οικισμό, όπου διέμεναν περί τους 100.000 άνθρωποι. Η πλούσια Τενέα διέθετε ακμάζοντα πολιτισμό, με θέατρα, λατρευτικούς χώρους και μια «αγορά», όπου οι πολίτες συναθροίζονταν. Πώς γίνεται μία τόσο μεγάλη πόλη να εξαφανίστηκε χωρίς να υπάρχει ίχνος εξήγησης στα ιστορικά κείμενα;

Μία θεωρία είναι ότι η πόλη καταστράφηκε από την επιδρομή των Βησιγότθων στην Ελλάδα το 397 μ.Χ. Βέβαια, δεν τέλειωσε εκεί η ιστορία της Τενέας καθώς υπήρχαν ενδείξεις ότι κατοικούνταν μέχρι και 200 χρόνια μετά από το 397, αν και η πόλη είχε χάσει πια τη λάμψη του παρελθόντος.

Ωστόσο, μετά από αυτό δεν υπάρχει τίποτα απολύτως. Ίσως αυτό συνέβη, λόγω της εισβολής των Σλάβων κατά τα βυζαντινά χρόνια. Μετά την εγκατάλειψή της, με το πέρασμα του χρόνου, τα πολλά ρυάκια της περιοχής σκέπασαν την πόλη με λάσπη και νερό.

«Έχουμε βρει μόνο την κορυφή του παγόβουνου» δηλώνουν τα μέλη της επιστημονικής ομάδας που προΐσταται των ερευνών στην Τενέα, διαβεβαιώνοντας τη δημοσιογράφο του BBC -και μέσω αυτής οποιονδήποτε πολίτη του κόσμου που ενδιαφέρεται για τις ρίζες του ανθρώπινου πολιτισμού- ότι «η Τενέα θα απασχολεί την αρχαιολογία και την επιστήμη τουλάχιστον για τα επόμενα 100 χρόνια».