8 βιβλία για νεαρούς αναγνώστες με φόντο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου του 1939 και έληξε έξι χρόνια αργότερα. Μια ιστορική συγκυρία όπου ηθικές πανανθρώπινες αξίες δοκιμάστηκαν, επηρεάζοντας απόλυτα την τότε αλλά και τις επόμενες γενιές καθώς και τις αντιλήψεις τους. Όλοι οι άνθρωποι, ασχέτου καταγωγής, φύλου και κοινωνικής ή οικονομικής θέσης, βρέθηκαν αντιμέτωποι με οριακές καταστάσεις προσωπικής και μαζικής τραγωδίας, σαδισμού, και απροσδόκητης καλοσύνης συνάμα.

Η δραματική αυτή ιστορική περίοδος, και οι σκοτεινές σελίδες της, έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς συγγραφείς. Με αφορμή την 28η Οκτωβρίου και τον εορτασμό της επετείου του ΟΧΙ, συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε 8 βιβλία που εντάσσονται στην κατηγορία της νεανικής λογοτεχνίας, αναγνώστες δηλαδή άνω των 12 ετών, με φόντο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι μόνο στην Ελλάδα.

Οι βαλίτσες του Άουσβιτς – Ντανιέλα Παλούμπο

Πρωταγωνιστές του βιβλίου, τέσσερα παιδιά διαφορετικών εθνικοτήτων, που έζησαν σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Ο Κάρλο από την Ιταλία, που τρελαίνεται για τα τρένα και αποφασίζει να κρυφτεί σε ένα βαγόνι. Η Χάννα από τη Γερμανία, που απ’ όταν πήραν από κοντά της τον αδερφό της τον Γιάκομπ περνάει τις νύχτες μετρώντας τα αστέρια. Η Εμελίν από τη Γαλλία, που δεν θέλει να φοράει το κίτρινο αστέρι, κι ας είναι υποχρεωτικό για όλους τους Εβραίους. Ο Νταβίντ από την Πολωνία, που το σκάει από το γκέτο της Βαρσοβίας κρατώντας σφιχτά το βιολί του.

Οι ιστορίες τους ξεδιπλώνονται σιγά σιγά και μας αφηγούνται αυτά που έζησαν και ένιωσαν σε μια εποχή πολέμου, που ρατσιστικοί νόμοι επέβαλλαν παράλογα νέα ήθη και απαγόρευαν απλές καθημερινές πράξεις. Πώς είναι ξαφνικά να σου απαγορεύουν να πηγαίνεις σχολείο, να συναντάς τους φίλους σου, να μπαίνεις στο τραμ ή να κάνεις ποδήλατο στο πάρκο; Πώς είναι να αναγκάζεσαι να αφήσεις το σπίτι σου αιφνιδιαστικά, με μια βαλίτσα φτιαγμένη βιαστικά, για έναν προορισμό που δεν γνωρίζεις και με την υποψία πως δεν θα επιστρέψεις ποτέ;

Μετάφραση: Τουλούπη, Ελένη | Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος

Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου – Άλκη Ζέη

Ένα βιβλίο που στο New York Times Book Review, έχει εκθειαστεί, με την παρότρυνση προς τους μικρούς αναγνώστες, να γνωρίσουν, ώστε να μάθουν για το θάρρος και την επινοητικότητα του Πέτρου, του μικρού αυτού αντιστασιακού που έκανε τη ζωή δύσκολη στους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές.

Στις 27 Οκτωβρίου 1940 μια ημέρα που ο μικρός Πέτρος θα τη θυμάται όχι μόνο γιατί πέθανε το τριζόνι του, αλλά θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να του λέει: «Σήκω…, έγινε πόλεμος. Δεν ακούς τις σειρήνες;». Όταν οι Ιταλοί έφτασαν στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο, αγαπούσε με πάθος τις αμερικάνικες ταινίες και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο – μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, του φόβου, των διωγμών.

Με οδηγό τους αγαπημένους του ήρωες από την ελληνική ιστορία και την εφηβεία προ των πυλών ο Πέτρος, με την αδελφή του και τους φίλους του, δεν διστάζει να πάρει μέρος στην Αντίσταση, σαμποτάροντας γερμανικά οχήματα, γράφοντας στους τοίχους «ΠΕΙΝΑΜΕ! ΔΩΣΤΕ ΜΑΣ ΝΑ ΦΑΜΕ» και έχοντας πάντα για σύνθημα ένα τραγούδι που φλογίζει τις καρδιές τους:

Πάντα μπροστά μας, για μια καινούρια ζωή…

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο

Το αγόρι στην κορυφή του βουνού – Τζον Μπόιν

Διαφορετικό σε περιεχόμενο καθώς ο πρωταγωνιστής εδώ δεν είναι ένα αθώο θύμα που τυραννιέται  από τον πόλεμο. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα ιστορία που θέτει ερωτήματα ουσιαστικά και διαχρονικά: «Είναι πραγματικά τόσο εύκολο να διαφθαρούν οι αθώοι;»

Πρωταγωνιστής ο 7χρονος Πιερό Φίσερ που ζει στο Παρίσι το 1936 ορφανός στο ορφανοτροφείο των αδελφών Ντιράν, όταν φθάνει ένα γράμμα από τη Γερμανία: η άγνωστη θεία Μπίατριξ, αδελφή του πατέρα του, θέλει να τον πάρει κοντά της, στο πλουσιόσπιτο όπου εργάζεται ως οικονόμος. Έτσι, το 7χρονο αγόρι, θα βρεθεί σε μια γραφική εξοχική κατοικία στις βαυαρικές Άλπεις. Εργοδότης της θείας του και μελλοντικός προστάτης του, ο άνθρωπος που αιματοκύλησε όλη την Ευρώπη: ο Αδόλφος Χίτλερ!

Μεγαλώνοντας σε αυτό το περιβάλλον και ζώντας τον πόλεμο από μακριά, ο Πίτερ γοητεύεται από τον Χίτλερ και μπαίνει άθελά του σ’ έναν επικίνδυνο νέο κόσμο: έναν κόσμο τρομοκρατίας, μυστικών και προδοσίας, από τον οποίο ίσως να μην μπορέσει ποτέ να δραπετεύσει.

Το βιβλίο, τιμήθηκε τo 2016, από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός

Ξυπόλυτοι ήρωες – Αλεξάνδρα Μητσιάλη

Ένα ιστορικό µυθιστόρηµα για την Κατοχή και την Αντίσταση, για το ξυπόλυτο τάγµα και το ξεκλήρισµα των Εβραίων της πόλης, που καταφέρνει να ζωντανέψει γειτονιές της Θεσσαλονίκης που έχουν πλέον εξαφανιστεί ή αλλοιωθεί και από την άλλη να περιγράψει με ζωντάνια αξιοθαύμαστη την καθημερινότητα μιας ομάδας παιδιών που ζήσανε τα δύσκολα χρόνια της γερμανικής Κατοχής.

Πρωταγωνιστές της ιστορίες, ο Τάκης, η Σταυρούλα, η Αλέγρα, ο Πέπο, ο Άρης, η Ελένη, ο Έκτορας, η Αγγελική και η Λούνα. Ζουν στη Θεσσαλονίκη τα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής Κατοχής που αγωνίζονται να επιβιώσουν και ταυτόχρονα να αντισταθούν στον ναζισµό. Θα ζήσουν εµπειρίες που τους καθορίζουν και πολλές φορές θα δώσουν µάχη για να ξεφύγουν από τον θάνατο που τους κυκλώνει. Και µέσα στα µεγάλα ιστορικά γεγονότα ξετυλίγονται έρωτες, αδερφικές φιλίες, πράξεις αυταπάρνησης, επιστροφές από χρωστούµενα του παρελθόντος. Και κάποτε είναι τα ζάρια της τύχης που αποφασίζουν για τον θάνατο και τη ζωή.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη

Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα – Αγγελική Δαρλάση

Μια ιστορία βαθιά αντιπολεμική που προβάλλει μέσα από τις σελίδες της τη φιλία, την ενηλικίωση, την αναζήτηση ταυτότητας και την ανάγκη διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, βασισμένη στην ιστορία της απόκρυψης των αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.

Η  Αγγελίνα μεγάλωσε μέσα στο μουσείο σχεδόν.  Άλλωστε, το ότι είχε ένα ολόκληρο κι ένα μισό, «καταραμένο» χέρι την έκανε να τους μοιάζει ακόμη περισσότερο. Με εξαίρεση τον Τίκο, τον μόνο σάρκινο φίλο της, τα αγάλματα ήταν οι καλύτεροί της φίλοι. Τα είχε ακούσει να τραγουδάνε, είχε χορέψει μαζί τους στο φως του φεγγαριού, τα είχε δει να δακρύζουν. Επειδή τα αγάλματα τις νύχτες ζωντανεύουν. Όταν ο Μουσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα, ο φόβος ότι θα επικρατήσει το σκοτάδι του ναζισμού έγινε ακόμη ισχυρότερος. Κι όσοι σχετίζονταν με το Μουσείο, από τους αρχαιολόγους, μέχρι τους απλούς εργάτες , όλοι μοιράζονταν  μια κοινή αγωνία ∙ όλοι προστάτευαν το ίδιο μυστικό που έμοιαζε να συνοψίζεται σε μία και μόνο φράση: «Να προλάβουμε…». Η Αγγελίνα θα θελήσει  να μάθει εκείνο το μυστικό και θα βοηθήσει τον Τίκο να κρύψει το δικό του.

«Δε γράφει η Αγγελική Δαρλάση, κεντάει βελονιά βελονιά, και κάνει να αγαπηθούν αυτά που κρύβει μέσα του ένα μουσείο», δηλώνει στο προλογικό σημείωμα της, η Άλκη Ζέη.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο

Όταν ο ήλιος – Ζωρζ Σαρή

Κεντρική ηρωίδα του βιβλίου η Ζωή που την παρακολουθούμε από τα 16 της όταν η Ελλάδα μετά το θρίαμβο του Σαράντα, βιώνει μια σκοτεινή εποχή για την ελληνική ιστορία, την κατοχή μέχρι και αργότερα την ενηλικίωσή της και τα 20 χρόνια της που θα βιώσει το ξέφρενο πανηγύρι της απελευθέρωσης.

Μέσα από τα μάτια της ζωής, μαθαίνουμε για την τυραννική ζωή για τους Έλληνες που δέχτηκαν άδικα να ζήσουν κατά τις προσταγές του κατακτητή. Θα μεγαλώσει στη φρίκη της πείνας, θα ελπίσει όταν οι μεγάλοι θα πάρουν τα όπλα να αποτινάξουν το ζυγό, θα κλάψει, θα θελήσει – παιδί δεν ήταν; να χαρεί. Όλα αυτά είναι πρωτόγνωρα για τη Ζωή που βλέπει τον κόσμο της να γκρεμίζεται και τις σχέσεις των ανθρώπων που την περιβάλλουν να δοκιμάζονται. Ο πατέρας της κλείνεται στον εαυτό του, τον τσακίζει η πείνα, ενώ η μητέρα της, η Έμμα, μια ξεχωριστή γυναίκα που ήταν ο φάρος στη ζωή των κοριτσιών, τρελαίνεται.  Τα μάτια της θα δουν πολλά. Θα ακούσει περισσότερα. Θα υποφέρει. Θα γνωρίσει την ελπίδα. Θα ζήσει μ’ αυτήν ώσπου να έρθει το τέλος του Κακού.

Και θα έρθει.  Η πολυπόθητη απελευθέρωση. Η θεά της Αθήνας, η Αθηνά, κατέβηκε κι αυτή στους δρόμους να γιορτάσει με όλο τον κόσμο. Η Ζωή στα 20 της πλέον χρόνια, έχει μια νέα ζωή που την περιμένει.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη

Η Άννα και ο Χελιδονάνθρωπος – Γκάβριελ Σάβιτ

Το πρώτο μυθιστόρημα του Γκάβριελ Σάβιτ, που μεταφράστηκε σε 17 γλώσσες, αποκαλύπτει τις πιο σκληρές πλευρές της ζωής ενώ ταυτόχρονα εξυμνεί τα θαύματά της, αναδεικνύοντας τις ανθρώπινες σχέσεις, τη φιλία, τη συνύπαρξη, τη συγχώρεση ακόμα και σε περιόδους σκοταδιού και απόλυτης κτηνωδίας.

Η ιστορία διαδραματίζεται στην Κρακοβία, το 1939. Η Άννα Ουάνια είναι μόλις επτά χρόνων όταν οι Γερμανοί συλλαμβάνουν τον πατέρα της, καθηγητή γλωσσολογίας, κατά την επιχείρηση εκκαθάρισης των διανοούμενων στην Πολωνία. Μένει μόνη. Και τότε συναντά τον Χελιδονάνθρωπο, έναν περίεργο, ψηλό άντρα, έναν απατεώνα που κρύβει άσους στο μανίκι του, και που, όπως ο πατέρας της, έχει ταλέντο στις γλώσσες: πολωνικά, ρωσικά, γερμανικά, γίντις… ακόμη και στη γλώσσα των πουλιών. Η κοπέλα μαγεύεται από αυτόν τον μυστηριώδη άντρα και τον ακολουθεί στο άγνωστο.

Κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεών τους, η Άννα και ο Χελιδάνθρωπος θα διαφύγουν κινδύνους, θα εξημερώσουν στρατιώτες και θα αποκτήσουν και έναν φίλο. Αλλά, σε έναν κόσμο που έχει τρελαθεί, τα πάντα μπορεί να αποδειχτούν επικίνδυνα. Ακόμη και ο Χελιδονάνθρωπος.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός

Ο πόλεμος που έσωσε τη ζωή μου – Kimberly Brubaker Bradley

Ένα συγκινητικό βιβλίο που αφηγείται με λυρισμό αλλά και χιούμορ την ιστορία της 10χρονης Έιντα, ενός γενναίου κοριτσιού, την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Έιντα, ξεπερνώντας τις κακουχίες της καθημερινής της ζωής, λόγω ενός σοβαρού γενετήσιου προβλήματος υγείας, αλλά και της σκληρότητας του οικογενειακού της περιβάλλοντος, θα δραπετεύσει με τον αδερφό της στη βρετανική επαρχία, μακριά από τον κίνδυνο ενός πιθανού βομβαρδισμού του Λονδίνου.

Εκεί, βρίσκουν στέγη στο σπίτι μιας γυναίκας, της Σούζαν Σμιθ. Ζώντας για πρώτη φορά εκτός των τεσσάρων τειχών ενός σπιτιού και λαμβάνοντας φροντίδα και στοργή από την αρχικά απρόθυμη Σούζαν, η Έιντα μαθαίνει να εμπιστεύεται τους άλλους και γίνεται ένα ακόμα πιο γενναίο, αλλά –για πρώτη φορά– ανεξάρτητο κορίτσι, αποδεικνύοντας πως ακόμα στους πιο σκοτεινούς καιρούς και στις πιο δύσκολες συνθήκες, υπάρχει πάντα η δυνατότητα για αναγέννηση. Η Έιντα, ο Τζίμι και η Σούζαν δένονται σαν πραγματική οικογένεια. Άραγε, ο δεσμός τους θα αποδειχθεί αρκετά ισχυρός ώστε να τους κρατήσει ενωμένους, παρά τον πόλεμο και τις συνθήκες που απειλούν να τους χωρίσουν;

Ο πόλεμος που έσωσε τη ζωή μου είναι ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα για αναγνώστες προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας, με δυνατά μηνύματα περί επιβίωσης, ανάγκης του ανήκειν, θάρρους και ελπίδας. Παράλληλα, το ιστορικό πλαίσιο του βιβλίου χαρίζει νέα, ενδιαφέρουσα γνώση σχετικά με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνθήκες διαβίωσης κατά τη διάρκειά του.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος

Της Πέπης Νικολοπούλου
Αναδημοσίευση από το elculture.gr